Bilim insanlarının “Her şey bitmedi. Haziranı görmeliyiz” uyarıları sürerken açıklanan ‘erken normalleşme’ takvimi tartışmalara yol açtı. En fazla kaygı uyandıran başlık ise AVM’ler oldu. “Virüsün bulaşma riski AVM’de 6’ya katlanıyor” ikazlarına rağmen bu konuda sektörün talepleri doğrultusunda adım atılması rahatsızlık yarattı. 11 Mayıs tarihinin yeniden gözden geçirilmesini isteyen uzmanlar “Tedbirlerin gevşetilmesi” konusunda bayram sonunun beklenmesi gerektiğini vurguladı.
Koronayla mücadele kapsamında uzmanların “Salgın daha bitmedi, erken yanlış bir adımın bedeli ağır olur” uyarısına rağmen hükümet pek çok alanda 11 Mayıs’ta ‘erken normalleşme’ kararı aldı. Kabine toplantısı sonrası açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan 11 Mayıs’ta AVM, berberler, kuaförler açılacağını, 20 yaş altı ile 65 yaş üstüne belli saatlerde sokağa çıkma izninin verileceğini söyledi. Giyim eşyası, ayakkabı, çanta, zücaciye gibi ürünlerin satıldığı işletmeler, belirlenen şartlara uymak kaydıyla, 11 Mayıs’ta hizmete açılabilecek. Açıklamada seyehat kısıtlamasının olduğu 7 il için de yasak kaldırıldı. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank da “Otomotiv fabrikalarının büyük bölümü yeniden üretime geçti.
11 Mayıs itibarıyla, ülkemizde tüm otomotiv ana fabrikalar tekrar faaliyetlerine başlamış olacak” dedi. Ayrıca kulislere yansıyan bilgilere göre 11 Mayıs’tan sonra restoranların da belli kurallar dahilinde açılacağı belirtiliyor. Bu erken normalleişme adımları sonrası uzmanlardan uyarı ve tepkiler geldi.
JAPONYA ÖRNEĞİ UNUTULMAMALI
Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. İlhami Çelik: “Daha temkinli ve tedbirli gitmek gerekiyor. Ramazan Bayramı’nın eski bayramlar gibi olmaması gerekiyor. Bayram kutlamalarını telefonlarla veya görüntülü konuşmalarla yapmamız gerekiyor” dedi ve ekledi: “Bayramla ilgili kararın ne olacağını bilmiyorum ama şu aşamada kendi görüşümü açıklamam gerekirse kuralları esnetmek biraz sıkıntı gibi gözüküyor. Çünkü daha önce yaşanan tecrübeler var. Japonya ve Singapur’da gördük. Bunları bizim örnek almamız gerekiyor. Ramazan Bayramı’nın eski bayram gibi olmaması gerekiyor. Bunu bizim telefonlarla veya görüntülü konuşmalarla yapmamız gerekiyor. Yaz tatilinde de planlama yapmak için Haziran’ı görmek gerekir. Çünkü, vaka sayımız Haziran’da 150-175 bin aralığında olur.”
EN KRİTİK SÜREÇ NORMALLEŞME DÖNEMİ
Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ceyhan: Bulunduğumuz evrede, normalleşmeye geçme, tedbirlerin yavaş yavaş ortadan kaldırılması gibi planlar yapılabilir. Fakat hiçbir şey bitmiş değil. Önümüzde uzun bir yol var, tedbiri elden bırakmamak şart. Aslında en kritik süreç, normalleşmeye başlayacak. Çünkü biz normalleşmeye çalışırken, virüs ne yapacak bilmiyoruz. Rahat bir havaya girersek tekrar vaka artışlarıyla karşılaşabiliriz. Dünyada bu noktaya ulaşıp, tedbirleri azaltmaya başlayan Japonya ve Singapur gibi ülkelerde yeniden vaka artışı yaşandı. Japonya OHAL ilan etmek zorunda kaldı. Biz bu noktada bir hata yaparsak tekrar en başa döneriz. O yüzden çok dikkatli, yavaş yavaş bir adım atıp virüsün tepkisini ölçüp, daha sonra diğer adımı atacak şekilde hareket etmek gerekiyor. En önemli şey salgının ortasına bile gelmedik. Henüz bir şeyi halletmiş değiliz. Onun için hazır bu kadar şey başarılmışken, ipin ucunu kaçırmadan dikkatli bir şekilde tedbirlere uymaya devam edelim.
VİRÜS YOK OLMADI HÂLÂ TEHDİT
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Tekvif Özlü: ‘Normalleşme’ adımlarıyla ilgili konuştu. Kararların bilim kurulunun tavsiye ve önerileri gözetilerek alındı. Şimdi virüsten hayatımızı geri almaya çalışıyoruz. Virüs yok olmadı; bizi tehdit etmeye devam edecek. Salgınla mücadelemiz belki de 2021 ortalarına kadar sürebilir. Çok panik yapmaya gerek yok, işler fena gitmiyor. Önümüzdeki üç aylık döneme alınan kararlar ve tedbirlere uyup uymamamız sonucunda iki senaryo oluşabilecek. Bunlar yapıldığı takdirde olumlu senaryo olarak 3 ay içerisinde normale dönüş yaşanır. Olumsuz senaryoya bakıldığında ikinci bir dalga gelmemesi için dikkat edilmesi gerekiyor. Her sektörde, her alanda Kovid-19’dan korunmuş normalleşme planları yapıldı, yapılıyor. Her risk ve ayrıntı üzerinde çalışılıyor.
10 GÜNDE BAŞA DÖNERİZ
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Füsun Eyüboğlu, tedbirlerin gevşetilmesi konusunda kendilerinin sadece tavsiye verdiğini belirterek “Şu an duruma baktığımız zaman bir şeyler gevşetilebilir ama öncelik AVM’lerin açılması değildir. İki aydır emek verildi ama her şey gevşerse 10 günde aynı noktaya geri döneriz. Keşke, AVM’ler daha geç açılsa” dedi.
AVM’LERE GİTMEK ŞUANDA RİSK
Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bengi Başer: AVM’lere gitmek şu alt yapı ve şartlarda sadece sağlığınızı riske atmaktır. Gitmenizi hiç önermem. Klima sistemleri yetersiz. Önce teknik ekip kurulup alt yapı denetlenmeli ve eksik sistemler desteklenmeli. Filtreler değişmeli. Tuvaletler ve her mağaza ayrı olarak havalandırılmalı. Yani 11 mayıs çok erken. Hatta bu alt yapıyla her daim sıkıntı var.
ÜCRETLİ MASKEYE ECZANELER TALİP
Bir buçuk aydan beri dağıtımı PTT, e-Devlet, eczaneler ve SMS kodu arasında bir kriz heline gelen maskelerin önü açılarak ücretsiz dağıtımı yanında satışının da yapılabilmesine karar verildi. Ancak hükümet satışının nasıl ve hangi ücret ile yapılacağını netliğe kavuşturmadı. Durum böyle olunca oluşan düğüm yine çözülemedi. Türk Eczacıları Birliği (TEB) Genel Başkanı Erdoğan Çolak ise bu aşamada bir öneride bulundu. Çolak, cerrahi ve bez maskelerin sağlık otoritesince belirlenecek tavan fiyatla satılmasının uzun süredir talepleri olduğunu belirterek “Yeni fırsatçılara, koruyuculuk taşımayan maske satanlara açık kapı bırakmamak için ücretli maskelerin sadece eczanelerden verilmesi şarttır” dedi.
Bugün itibarıyla 73 milyon ücretsiz maskenin vatandaşlara ulaştırıldığını söyleyen Çolak, TEB olarak bundan sonraki süreçte ücretsiz maske uygulamasının bir sosyal koruma olarak devam etmesinden yana olduklarını belirterek ekledi: “Yeni fırsatçılara, koruyuculuk taşımayan maske satanlara açık kapı bırakmamak için de ücretli maskelerin sadece eczanelerden verilmesi de şarttır. Sağlık çalışanları olarak bu uyarıları yapmanın kamuya ve hastaya borcumuz olduğunu düşünüyoruz.” Bu arada alınan bilgiye göre maskeler market, eczane ve internet üzerinden satılacak.
Öte yandan Kardiyoloji uzmanı Prof. Dr. Bengi Başer’den ücretsiz dağıtılan maskelere eleştiri geldi. Başer, koronavirüs salgını nedeniyle devlet tarafından ücretsiz dağıtılan maskelerle ilgili ”Eczanelerden halka dağıtılan maskelerin koruma değerleri çok az. Evde yapabileceğiniz maske, eczanede ücretsiz dağıtılandan çok daha fazla korur” yorumunu yaptı.