Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski, Rusya işgali ve 24 Şubat’tan beri ülkesinde yaşanan savaşla birlikte dünyanın en çok konuşulan ismi oldu. Ülkesinin sesini duyurabilmek için uluslararası platformlarda sık sık boy gösteren Ukrayna lideri Wall Street Journal’a verdiği son röportajda çok çarpıcı sözler söyledi ve savaşın sona ermesinin tek yolunu açıkladı…
2019’da bir yolsuzlukla mücadele kampanyasının ardından %73 oyla Cumhurbaşkanı seçilen 44 yaşındaki eski bir komedyen olan Volodimir Zelenski, işgalden bu yana bir savaş zamanı lideri olarak hayatına dramatik bir uyum sağladı.
Rus kuvvetleri şubat ayında işgale başlayınca, Zelenski Kiev’i terk etmeyi reddederek, şehrin Pechersk bölgesindeki Rus tetikçilerin savaşın ilk günlerinde saldırmaya çalıştığı tepedeki bir bölgede yer alan hükümet bölgesinde kaldı.
AYLARDIR BÖYLE YAŞIYOR…
Şubat ayından bu yana Kiev’den yalnızca ön cephedeki şehirleri ziyaret etmek için ayrılan Zelenski, cumhurbaşkanlığı yerleşkesinde gece gündüz kalıyor, binanın pencereleri kum torbalarıyla kaplı ve dışarı park etmiş zırhlı araçlar var. 44 yaşındaki lider, ortalama bir gününün uyanmak ve en son zayiat sayısını ve Rus füze saldırılarının haberlerini kontrol etmekle başladığını söyledi.
“Her insan gibi işe evden gelirdim ve işten sonra eve giderdim” dedi Zelenski. “Uyanır, yemek yer, egzersiz yapar ve işe gelirdim… Şimdi de işte yaşıyorum, uyanıyorum…”
Demokratik ülkelerdeki politikacılar bazen kamuoyuna karşı hareket edebilir, dedi Ukrayna lideri. “Ama mesele özgürlük, tiranlık, insanların temel haklarını sınırlama, savaş meselesi olduğunda, o zaman sizi seçti diye topluma karşı çıkmaya hakkınız yok.”
Bu durum elbette Zelenski için de geçerli. Geçen ay bir Wall Street Journal-NORC anketi, Ukraynalıların %89’unun bu yıl Rusya tarafından fethedilen herhangi bir bölgeyi terk edecek bir barış anlaşmasına karşı olduğunu ortaya koydu.
SABAH TOPLANTILARINDAN AKŞAM GÖRÜŞMELERİNE
Sabah toplantılarında, askeri yetkililer cephedeki son durumu rapor ediyor, bakanlar ona Rus füze saldırılarından kaynaklanan yakıt sıkıntısı, altyapı hasarı gibi şeyleri anlatıyor, savunma yetkilileri ve diplomatlar ona Batı’nın silah tedariki hakkında bilgi veriyor.
Zelenski “Bunlar demiryollarını, köprüleri, tünelleri nasıl onaracağımız, Rusları nasıl alt edeceğimiz ile ilgili” diyor. Ukrayna lideri, bu toplantıların ardından yabancı liderlerle iletişim kurarak diplomatik çalışmalara devam ediyor. En yakın müttefiklerinden bazıları, onunla WhatsApp üzerinden sürekli temas halinde.
Akşam geç saatlerde, bu iş büyük ölçüde bittiğinde, Ukrayna cumhurbaşkanı genellikle ulusa ve dünyaya yaptığı günlük video konuşmasını kaydetmek için yerini alıyor. Bir zamanlar bir TV prodüksiyon şirketi işleten Zelenski, Ukrayna’nın anlatısını yaymanın ve Rus propagandasına karşı koymanın savaşta çok önemli bir araç olduğunu aktarıyor: “Bu, diğer silah türlerinin arzını etkilemeyi başaran güçlü bir silah” diyor gülerek.
Zelenski, parlamentolardan Glastonbury müzik festivaline ve Üniversite mezuniyetlerine kadar uzanan geniş kitlelere yönelik sık sık yaptığı konuşmalarla, doğrudan seçmenlerine hitap ederek dünya çapında hükümetler üzerinde baskı kurmayı ve ülkenin davasını manşetlerde tutarak Ukrayna’nın yorgunluğunu önlemeyi amaçlıyor.
“ÇATIŞMALAR DURURSA…”
Volodimir Zelenski, dün, Kiev’deki yoğun şekilde güçlendirilmiş cumhurbaşkanlığı yerleşkesinde The Wall Street Journal ile yaptığı röportajda “Rusya Federasyonu ile çatışmayı dondurmak demek, Rusya Federasyonu’na dinleme fırsatı tanıyan bir mola verdirmek anlamına gelir” dedi ve ekledi “Bu duraklamayı jeopolitikalarını değiştirmek veya eski Sovyet cumhuriyetleri üzerindeki iddialarından vazgeçmek için kullanmayacaklar.”
Zelenski, WSJ’a verdiği röportajda savaşın kritik bir noktasında görüşlerini özetledi, çünkü çatışmalardan kaynaklanan ekonomik sıkıntılar dünya çapında yankılanıyor ve Rusya’nın askeri ilerlemeleri yavaşlıyor. Her iki taraf da beş aylık kanlı savaşın ardından bitkin düşmüş durumda. Artan enerji ve gıda fiyatları, Rusya’nın bu kış doğalgazını kapatma ihtimaliyle birleştiğinde, Avrupa’yı resesyona (durgunluk/duraklama) itmekle tehdit ediyor ve tıpkı Moskova’nın Batı ittifakını bölmeye çalıştığı gibi bir yandan da Batı’nın kararlılığını test ediyor.
BATIYA TEŞEKKÜR ETTİ
Röportajda artık kendisiyle özdeşleşmiş hâkî renkli askeri kıyafetlerine bürünen Zelenski, Rusya’nın Batılı işletmeler ve tüketiciler üzerindeki işgalinin maliyetini kabul ediyor ve ülkenin müttefiklerini Rus şantajına boyun eğmeyi reddettikleri ve Ukrayna’nın çok daha güçlü bir düşmana karşı direnişini sağlamaya devam ettikleri için övüyor.
“Buradaki insanlara teşekkür ediyorum. Onlar için zor, artık fiyatlar yüksek, bu savaştan, Rusların ürettiği krizlerden rahatsızlık duyuyorlar. Ama bu bir değerler meselesi: Bugün Moskova’ya verilen diplomatik tavizler piyasaları bir şekilde istikrara kavuşturabilir, ancak gelecekte yalnızca geçici bir soluklanma ve bumerang etkisine yol açacaktır.”
PUTİN, ZELENSKİ’Yİ SUÇLAMIŞTI
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bu hafta Zelenski’yi savaşı durduracak diplomatik bir çözüm istememekle suçlamıştı. Peki Zelenski bu konuda ne düşünüyor? Savaş nasıl ve ne zaman bitecek?
Zelenski, Rusya’yı dev bir balinayla karşılaştırarak “İki bölgeyi yutan ve şimdi: Çatışmayı durdurun” diyen bir balina. Sonra dinlenecek ve iki üç yıl içinde iki bölgeyi biraz daha ele geçirip tekrar aynı şeyi söyleyecek: Çatışmayı durdurun. Ve daha da ileri gitmeye devam edecek. Bu, yüzde yüz bir ihtimal” diyor.
Kiev’in 2014 ve 2015’te Almanya ve Fransa’nın baskısı altında Rusya ile imzaladığı sözde Minsk anlaşmaları, Moskova’nın Donbass’ın bazı bölgeleri üzerindeki kontrolünü sağlamlaştırmasına ve Ukrayna’yı zayıflatmasına izin vererek bu yılki işgalin zeminini hazırladı.
Zelenski’ye göre savaşın bitmesinin tek bir yolu var. O da Rusya’nın kaybedilmiş Ukrayna topraklarının tamamından çekilmesi ve geri vermesi. Zelenski, bu çözüm dışındaki tüm önerilerin işlevsiz olacağını söylüyor.
SAVAŞIN BİTMESİNİN TEK YOLU!
“Rusya’nın şubattaki işgalden bu yana ele geçirdiği Ukrayna topraklarını elinde tutmasına izin verecek herhangi bir ateşkes yalnızca daha geniş bir çatışmayı teşvik eder. Ve Moskova’ya bir sonraki tur için ikmal ve yeniden silahlanma konusunda fırsat verir.” Zelenski’nin bu uyarısı oldukça ciddi…
Rus kuvvetleri son iki ayda, Moskova’nın 2014’te ilk müdahalesinin ardından vekil devletçikler oluşturduğu ve toplu olarak Donbass olarak bilinen doğu Luhansk ve Donetsk bölgelerinin Ukrayna’nın kontrolündeki kısımlarını ele geçirmeye odaklandı. Moskova haftalar sonra Luhansk bölgesinin geri kalanını ele geçirdi. Bu ayın başlarındaki yoğun çatışmalar nedeniyle Ukrayna, Donetsk’in üçte birinden fazlasını hâlâ kontrol ediyor ve Rus birlikleri, aralıksız çatışmalara rağmen son iki hafta içinde burada önemli bir ilerleme kaydedemedi.
Putin’in Ukrayna’yı fena halde hafife aldığını düşünen Zelenski şunları söyledi: “Bir piton gibi ağzını açtı ve bizim sadece bir tavşan olduğumuzu düşündü. Ama biz bir tavşan değiliz ve bizi yutamayacağı ortaya çıktı. Ve aslında böyle yaparak kendini parçalama riski altına girdi.”
Zelenski, ABD ve müttefik silahlarının, özellikle Himar’ın çok namlulu roket sistemlerinin ve 155 mm obüslerin son sevkiyatlarının, Rusya’nın Donbass’taki saldırısını köreltmesine ve oradaki durumu istikrara kavuşturmasına yardımcı olduğunu söyledi. Ruslar, Ukrayna tarafından günde 1.000 ila 2.000 top mermisine karşı günde 12.000 top mermisi ateşlediğini söyledi. Şimdi, Rusya’nın mühimmat ve asker sıkıntısı hissetmeye başladığı sırada Ukrayna’nın günde yaklaşık 6.000 mermi atabileceğini de sözlerine ekledi.
Zelenski, ateş gücü dengesindeki bu değişikliğin Ukraynalı kayıplarının azalmasına yol açtığını söyledi. Mayıs ve haziran aylarında savaşın zirvesindeyken, Ukrayna’nın günde 100 ila 200 asker kaybettiğini söyledi; şimdi, günde yaklaşık 30 ölüm ve yaklaşık 250 yaralı var.
Ukrayna cumhurbaşkanı, ordunun yeni sağladığı rakamlara danışmak için akıllı telefonunu çıkararak, “Size sayıları tam olarak söyleyebilirim, çünkü her gün bununla yaşıyorum” dedi.
YOL HARİTASINI ANLATMAYI REDDETTİ
Zelenski, Donbass’taki cephe hattının istikrara kavuşturulmasının Ukrayna’nın başka yönlerde ilerlemesine olanak sağlayacağını söyledi. Askeri analistler Ukrayna’nın bu yaz Herson’u geri almaya öncelik vereceğine inanırken, Zelenski Ukrayna’nın karşı saldırılarını nerede ve ne zaman başlatmayı planladığını açıklamayı reddetti.
Putin, bu haftanın başlarında Ukrayna ve Rus delegasyonlarının mart ayı sonlarında İstanbul’da yapılan görüşmelerde bir barış anlaşması taslağına vardıklarını söyledi ve Kiev’i anlaşmadan vazgeçmekle suçladı.
Zelenski ise röportajda Putin’in iddiasını “tam bir hezeyan” olarak nitelendirerek reddetti. Ukrayna cumhurbaşkanı, Kiev’in 24 Şubat işgalinden önce Moskova ile umutsuzca diplomatik bir çözüm bulmaya çalıştığını, ancak üç yıl boyunca Putin’in ondan bir telefon bile almadığını söyledi. Ukrayna halkının taleplerini de aktaran Zelenski, savaşın bitmesinin tek bir yolu olduğunu düşünüyor
“BUNU ÖNCELİKLE HALK REDDEDİYOR”
Zelenski “Putin, konuşmadan buraya geldi, insanları öldürdü, 12 milyonu yerinden etti ve şimdi Ukrayna’nın müzakere etmek istemediğini söylüyor” dedi. “Sadece insanları öldürüyorlar, şehirleri yıkıyorlar, içine giriyorlar ve sonra ‘Müzakere edelim’ diyorlar. Kiminle konuşabilirler? Kayalarla mı? Onlar tamamen kanla kaplıdırlar ve bu kanın yıkanması imkansızdır.”
Volodimir Zelenski, son beş ayın tüm trajedilerinden sonra, Ukrayna vatandaşlarının Rusya ile görüşme havasında olmadığını da sözlerine ekledi.
“Toplum önce tüm bölgelerin kurtarılması gerektiğine inanıyor, sonra ne yapacağımızı ve önümüzdeki yüzyıllarda nasıl yaşayabileceğimizi müzakere edebiliriz” dedi. “Halkımız yapabileceğimize inanıyor. Ve bunu ne kadar hızlı yaparsak, o kadar az ölecekler.”