Sağlık sektörünün giderek dijitalleşmesi bir yandan teşhis ve tedavileri mükemmelleştirirken diğer taraftan insan eliyle yapılan işlerin makinelerin eline geçmesine de yol açıyor.
Türkiye Gazetesi’nden Ziyneti Kocabıyık’ın haberine göre yapay zekâ hayatın her alanında olduğu gibi sağlıkta da yoğun olarak kullanılıyor. Sağlık sistemlerinin dijitalleşmeye başlamasına bağlı olarak giderek büyüyen veri depolanması, bu verilerin çeşitli algoritmalarla işlenmesi, yapay zekâ modellerinin geliştirilmesini kolaylaştırıyor. Günümüzde daha çok özellikle teşhiste faydalanılan makine öğrenmesi ve yapay zekânın, yakın bir gelecekte tedavi planlaması ve tedavide de başrolü oynaması bekleniyor. Bu kaçınılmaz gelecek “doktorların yerini robotlar mı alacak?” sorusunu gündeme getiriyor. 2018 yılı mart ayında Çin’in yapay zekâ ile çalışan ilk robot doktoru kullanmaya başlaması bu geleceğin çok da uzakta olmadığını gösteriyor. “Sağlığın tamamen yapay zekâya teslim edildiği günler gelecek mi?”, “Yapay zekâ kullanımının artmasının faydalarının yanında zararları neler olabilir? , “Yapay zekâ kararlarından ne kadar sorumlu olacak?”… Bu soruları İstanbul’da düzenlenen ve açılışını Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın yaptığı Sağlık Bilişimi ve Teknolojileri Konferansı ve Fuarı’nda İstanbul Üniversitesi Enformatik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çiğdem Selçukcan Erol soruları yanıtladı…
İNSANİ DEĞERLERİN YÜKSEK OLDUĞU ALANLARI ETKİLEMEZ
Yapay zekâ sağlığın en çok hangi alanlarını etkileyecek?
Bilim dünyasında egemen olan düşünce, tıpta insana has değerlerin daha fazla olduğu, karmaşık problem çözümünün benzersiz olaylar karşısında davranış geliştirilmesi gereken acil tıp, hemşirelik, psikiyatri gibi alanlarda etkilenmenin daha az, daha geç olacağı yönünde. Yani daha insani kararların alınacağı alanlara yapay zekâ fazla müdahale edemeyecek. Ama radyoloji gibi, birinci basamak tedavi gibi alanlarda daha hızlı bir etkilenme olacağı yönünde söyleniyor. Şu anda da doktorların teşhislerinden oluşan dijital birikimlerle daha hızlı, daha kesin teşhisler konulabiliyor. Yapay zekânın görüntüleme alanında daha çok kullanılmasının sebebi mammografi, akciğer grafisi gibi görüntülemelerin her yıl milyonlarca defa tekrarlanması ve bu bilgilerin dijital olarak kaydediliyor olmasından kaynaklanıyor.
KANUNİ DÜZENLEME YOK
Yapay zekânın hatalardan kim sorumlu olacak?
Henüz konunun hukuki ve etik boyutu tam oturmadı. Bir problem oturumunda neler olacak bunlar tartışma konusu. Örneğin Çin’deki uygulamada da robot doktor reçete yazsa bile hastanenin diğer doktorları tarafından gözetim altında olduğu belirtiliyor.
TIP SINAVINI GEÇEN ROBOT
Robot doktorlarla karşılaşmaya başlayacağımız günler ne kadar uzak?
Geçtiğimiz yıl mart ayında Çin’in Anhui eyaletinde “Asistan Doktor Al” ismi verilen bir robot, yapay zekâsı sayesinde tıp sınavını geçerek doktorluğa başlayan ilk robot oldu. Amerika’da birçok yerde ufak tefek çalışmalar var. Ancak biliyorsunuz yapay zekâ mutlaka robot formunda olmak zorunda değil. Yazılımlar şeklinde de olabilir. Bugün yapay zekâdan özellikle tıbbi görüntülemelerden elde edilen bilgilerle teşhis konusunda belirli oranlarda faydalanılıyor. Ancak acil müdahale gerektirmeyen psikiyatri gibi alanlarda daha az. Ancak bu gelişim gösteren bir alan. Çok uzak olmadığını düşünüyorum.
VATANDAŞ ROBOT SOPHIA
İleride neler olacak?
Yapay zekâlarla beraber çalışacağımız dönemler mutlaka gelecek diye düşünüyorum. Çünkü bu bir dönüşüm süreci. Bu dönüşüm yavaş yavaş devam edecek. Biliyorsunuz 2017’de ilk defa bir robot vatandaşlık aldı. Suudi Arabistan Robot Sophia’ya vatandaşlık hakkı verdi. Sophia şimdi evlenip, aile kurmak istiyor. Vatandaşlık almak büyük bir adım bence. Bunun erken alınmış ve doğru bir karar olmadığını düşünüyorum. Robot Sophia bir Suud vatandaşın bütün haklarına sahip ama onlar gibi insan değil. Bizi nasıl bir gelecek beklediğini tam olarak bilmiyoruz. Ancak bundan sonra bu tür yapay zekâların hayatımızda daha çok olacağı kesin.
TÜRKLERİN YÜZDE 85’İ İSTİYOR
Sağlık sektöründeki bu dönüşüme hastalar ne kadar hazır? Aile hekiminiz yerine, bir makinenin dertlerinizi dinlemesini ister misiniz? Bilim, bir taraftan yapay zekâ uygulamalarını geliştirirken diğer taraftan toplumun nabzını tutacak araştırmalar da yapıyor.
PWC/PricewaterhouseCoopers tarafından, 12 ülkedeki 11.000’i aşkın katılımcı üzerinde yapılan bir araştırma, yapay zekâ ve robot kullanma isteğini gerek sağlık kuruluşlarında, gerekse tüketicilerde hızla, giderek arttığını gösteriyor. Bu araştırmanın sonuçları Türkiye açısından önemli. Şöyle ki: “Sağlık hizmetlerinde robota hazır mısınız?” sorusuna İngilizler yüzde 35, Nijeryalılar yüzde 94, Türkler ise yüzde 85 oranında olumlu cevap vermişler. Yaş gruplarına göre ayırdığımızda daha çok gençlerin bu konuya sıcak baktıkları görülmüş.
SON KARARI HEKİM VERSİN
Yapay zekânın sınırları neler?
Yapay zekâdan korkanlar da var, ona her şeyi değiştirecek ve kolaylaştıracak bir olay gibi yaklaşanlar da var. Ama ben İstanbul Üniversitesi Enformatik Bölümü öğretim üyesiyim. Biz de yapay zekâ uygulamaları geliştiriyoruz. Verilerle çalışıyoruz. Bizim düşüncemiz suni zekânın hekime bir karar destek sistemi olarak öneri sunması. Sorgulayan hekimlerin, sistemin önerileri değerlendirmeleri ancak kendi kararlarını bağımsız bir şekilde vermeleri gerektiğini düşünüyoruz. Yapay zekâ bize tavsiyelerde bulunuyor ama ön yargılı veri olabilir. Sadece bir konuda uzman oluyorlar. Ama hastanın sadece bir hastalığı olmayabilir. Hekime geldiğinde, sistem ne tavsiye ederse etsin, hekim kendisi sorgulayarak karar vermesi ve yarın öbür gün anlaşmazlık durumunda sorumluluğun hekimde olması gerekir.
Robotlar hekimin yerini alabilecek mi?
Bütün hayatı boyunca uzman bir hekime erişemeyen bölgeler var. Yapay zekâ sistemlerini o alanlarda kullanmak daha mantıklı olabilir. Robotlar, günlük pratikte hasta verisi girmek gibi rutin doktorun işlerini yaparak sağlık personeline yardımcı olabilirler. Doktor hastayla sohbet ederken diğer taraftan yapay zekâ sistemi veri girişini yapabilir. Ancak şu anki dar yapay zekâlı sistemlerde karar vericinin yapay zekâ olmaması lazım. Çünkü yapay zekâların hiçbiri yüzde yüz doğrulukla çalışmaz. Mutlaka bir ihtimal vardır. Kurduğunuz modelle belki milyonda bir olasılık önemli gözükmeyebilir ama eğer o kişi sizseniz sizin için hayatınız çok önemlidir.