Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Ebubekir Şahin, “İnternete sansür geldi” ifadelerinin maksatlı çarpıtma ve kışkırtmalardan öteye gitmediğini belirtti. Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik, Netflix gibi platformları da kapsıyor.
Yürürlüğe giren yönetmelikle Netflix’in de dahil olduğu internet üzerinden yayın yapan platformlara ‘sansür’ getirileceği iddia edilerek, sosyal medya da çok sayıda tartışma başlatılmıştı.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Ebubekir Şahin yaptığı açıklamada TBMM’de daha önce görüşülerek yürürlüğe giren kanuna göre çıkarılan ve önemli bir boşluğu dolduran yönetmeliğin ülke ile millete hayırlı olmasını temenni etti.
“Olumlu olumsuz her görüşü analiz ettik”
Yönetmeliğin Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından yapılan tartışmaları titizlikle takip ettiklerini ve her görüşü dikkatle ele aldıklarını vurgulayan Şahin, olumlu yorumları, haksız ve acımasız eleştirileri tek tek analiz ettiklerini kaydetti.
Yönetmeliğe tabi kuruluşlardan neredeyse hiçbir itirazın gelmemesinin, hatta RTÜK’ün düzenlemelerini dikkate alacaklarını ifade etmelerinin oldukça anlamlı ve memnuniyet verici olduğuna değinen Şahin, şöyle devam etti:
“RTÜK olarak gerek ilgili kanuni değişiklik çalışmalarında gerekse yönetmelik çalışmaları esnasında taraflarla yakın iş birliği içinde hareket ederek, ilgili taraflardan gelen görüş ve önerilere tüm düzenlemelerde yer vermeye çalıştık. Yönetmelik yayınlandıktan sonra üzerinde spekülasyonlar yapılmak istenen bahse konu platformların, Üst Kurulumuz ile yakın iş birliği, sağlam bir iletişimi ve sektöre ilişkin çalışmaları bulunmaktadır.”
Şahin, düzenlemenin internet üzerinden radyo televizyon yayıncılığı yapacak tüm kuruluşları ilgilendirdiğine işaret ederek, “Düzenlemeyi, sadece müstehcenlik ve sansür gibi birkaç hususa indirgemenin sağlıklı olmadığı kanaatindeyiz. Yönetmenlik yayınlandığı andan itibaren çektiğimiz fotoğrafta gördük ki yoğun eleştirilerin çoğunluğu ya eksik bilgiden ya da iyi niyetli olmayan muhalefet etme alışkanlığından, ön yargılardan kaynaklanıyor. Başta sosyal medyada olmak üzere ‘İnternete sansür geldi’ eleştirilerinin ağırlıklı olarak yapılması, yönetmeliğin sağlıklı şekilde incelenmediğini gösteriyor.” şeklinde konuştu.
“Eleştiriler maksatlı çarpıtma”
Yönetmeliğin öncelikle RTÜK’ün görev alanı radyo ve televizyon yayınlarını kapsadığını, “İnternete sansür geldi” ifadelerinin maksatlı çarpıtma ve kışkırtmalardan öteye gitmediğini belirten Şahin, şunları söyledi:
“Sansür kavramının ne olduğunu çok iyi bilen bazı art niyetli kesimler, kamuoyunu yanlış yönlendirerek sansürcülük eleştirisi yapıyor. Sansürden bilerek veya bilmeden, bir amaca hizmet ederek ya da bilinçsizce bahsedenlerin iyi niyetli oldukları düşünülemez. Herkesin malumu sansür, yayınların daha yapılmadan denetlenmesi ve müdahalelerin uygulanmasıdır. Anayasamızda da açıkça sansür yasaklanmıştır. Hiçbir kişi ya da kurum sansür uygulayamaz.”
RTÜK’ün hiçbir zaman, hiçbir yayını önceden denetlemediğini, yayınlandıktan sonra kendisine verilen yetkiler çerçevesinde görevini yaptığını hatırlatan Şahin, Üst Kurulu zaman zaman “sansürcü bir kurum” gibi gösteren çevrelerin, aynı tutumlarını maksatlı olarak yeniden sergilediklerini dile getirdi.
“Haksız rekabeti ortadan kaldırmayı amaçlayoruz”
“İnternet üzerindeki platformlarda isteğe bağlı yayıncılığı düzenleme ve denetleme çalışmalarımız hayatın doğal akışına ters düşecek şekilde olmayacaktır. Kişilerin özgürlük alanları bizim için çok değerli ve anlamlıdır.” diyen Şahin, yönetmelikle, yayın hizmetleri alanında ifade ve haber alma özgürlüğünün, düşünce çeşitliliğinin, rekabet ortamının, çoğulculuğun güvence altına alınması, haksız rekabetin ortadan kaldırılması ve kamu menfaatinin korunmasının amaçlandığına dikkati çekti.
Geleneksel radyo ve televizyonların aldıkları yayın lisanslarıyla frekans kullanım ücreti gibi yükümlülüklerini yerine getirerek devlete vergi sorumluluğunu da üstlendiklerini anlatan Şahin, topladığı vergilerle istisnasız her vatandaşa hizmet eden devlet mekanizmasının, her alanda olduğu gibi yayıncılıkta da kayıt dışılığa müsaade edemeyeceğine değindi.
Milyonlarca lira gelir eldiyorlar, vergi vermiyorlar
Ebubekir Şahin, “Abonelik sistemiyle milyonlarca lira gelir elde eden, internet üzerinden platformlardan isteğe bağlı yayıncılık yapan şirketler, maalesef ülkemizde şu anda hiçbir düzenlemeye ve vergi yükümlülüğüne tabi değildir. Hukuki hiçbir sorumlulukları yoktur. Kazançları üzerinde denetim imkansızdır. Burada çarpık bir durum da ortaya çıkıyor. Mevcut lisanslı platformlardan isteğe bağlı yayıncılık hizmetlerine abone olanlar, çeşitli kalemlerde devlete sorumluluklarını yerine getirerek vergilerini öderken, abonelerinden yüksek miktarda gelir elde eden internet tabanlı şirketler, devlete tek kuruş vergi ödemiyor.” diye konuştu.
Yeni düzenlemeyle, internet tabanlı yayıncılık yapacak kuruluşlarla birlikte yayınlarını sürdüren uluslararası yayın kuruluşlarının Türkiye’de kuracakları şirketlerle resmiyete kavuşacağını vurgulayan Şahin, bu kurumların diğer tüm yayıncılar gibi yasal yükümlülükleri de yerine getireceğini anlattı.
İnternet yayıncılığının kayıt dışı olmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğunu ve haksız rekabete yol açtığını belirten Şahin, Üst Kurulun geleneksel yayıncılık yapan kuruluşları da korumak durumunda olduğunu, dünyada hiçbir ülkenin bu şekilde kayıt dışı faaliyet gösteren oluşumlara müsaade etmeyeceğini dile getirdi.
Şahin, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Düzenlemenin yurt dışı menşeli yayıncılara kayıt ve veri temini sorumluluğu getirilmesi, kamu menfaati ve güvenliğinin korunabilmesi için şarttır. Çocukların ve gençlerin ruhsal ve fiziksel gelişim sürecinde maruz kalabilecekleri zararlı yayın içeriklere karşı alınması gereken tedbirler zorunluluktur. Mevzubahis platformlarda gösterilen çizgi filmlerde çocukların ruhsal ve psikolojik gelişimini etkileyen sahneleri ya da dizilerde yapılan terör propagandalarını, her türlü şiddeti ve bağımlılığı özendiren yayınları görmezden gelmemiz mümkün değildir. İnternet yayıncılığı, başta yoğun genç nüfusumuz olmak üzere toplumun çoğunluğunu etkisi altına almışken, bu alanda düzeleme yapılmaması ve denetimsizlik söz konusu olamaz.”
Başkan Şahin, 2018 Yılı Çocukların Yeni Medya Kullanım Alışkanlıkları ve Siber Zorbalık Araştırması sonuçlarına göre, öğrencilerin yayınları televizyonun yanı sıra farklı cihazlar vasıtasıyla internet ortamından takip ettiklerinin açıkça ortaya çıktığını vurguladı.
Buna göre, yayınları klasik ve akıllı televizyondan her gün izleyenlerin oranının yüzde 29,2, cep telefonundan takip edenlerin oranının yüzde 26,1 olduğunun belirlendiğini dile getiren Şahin, sırasıyla yüzde 12,3 ile masaüstü ve dizüstü bilgisayar, yüzde 9,7 ile tabletin kullanıldığını söyledi.
Televizyon izleme alışkanlıklarına yeni boyut kazandıran yeni medya araçlarının öğrenciler tarafından kullanımının dikkat çekici olduğunu anlatan Şahin, yayınların çocuklar tarafından internet ortamından takibinin bu alanda yapılacak düzenlemelerin ve denetimlerin ne denli gerekli olduğunu gösterdiğine işaret etti.
Denetim isteyenler yüzde 70,4
Şahin, İzleyici Eğilimleri Araştırması 2018 verilerine göre, vatandaşların yüzde 70,4’ünün internet üzerinden yayın yapan platformların denetlenmesi gerektiğini düşündüğünü, “Denetim olmasın” diyenlerin oranının yüzde 13 olduğunu bildirdi.
Aynı araştırmada, internet üzerinden yayın yapan bazı platformlara üyeliği olanların görüşlerine de yer verildiğine değinen Şahin, bunlardan birine üye olan ve yayınları takip edenlerin yüzde 65,9’unun bu platformlarda denetim olması, yüzde 29,5’inin de denetim olmamasını istediğini söyledi.
Şahin, “Birçok ülkede internet yayın içeriklerinin denetlenmesi ve içerik üreticilerinin lisanslanmasına yönelik çalışmalar mevcuttur. Ülkemiz, internet yayıncılık alanına ilişkin hayata geçirdiği demokratik düzenlemesiyle pek çok Avrupa ülkesini geride bıraktı.” ifadesini kullandı.