Sosyal medyadaki otomatik hesaplar siyasi tartışmaların gidişatında etkili olabiliyor. Bot olarak adlandırılan bu hesaplar arttıkça, demokrasilerdeki konumu da daha yoğun bir şekilde tartışılıyor.
Neredeyse her Twitter kullanıcısı er ya da geç bir bot hesapla karşılaşıyor. Yumurta biçimindeki standart Twitter profil resmini kullananların ciddi bir bölümü bu tür bot hesaplar. Twitter’daki bu sahte hesaplar, bazen belli bir markanın reklamını yapmak, bazen de siyasal görüş ya da belli bir parti adına manipülatif yönlendirmede bulunmak gibi amaçlar için kullanılabiliyor. Bot hesaplar sayesinde takipçi sayısı yüksek gösterilebiliyor, belli tweetlerin retweet ve favorilere eklenme sayısı artırılabiliyor.
İnternetteki tartışmalar manipüle ediliyor
Bot hesapların artışı ile bu konuda birçok soru işareti doğdu. Örneğin siyasette. Bu sahte hesaplar aracılığıyla, bir politikacıya desteğin olduğundan daha yüksek olduğu algısı oluşturulabiliyor. Çok sayıda bot hesap birlikte hareket edip internetteki bir tartışmada karşı tarafın argümanlarını marjinal bir konuma sokabiliyor. Hatta bazen bot hesaplar belli anahtar kelimeler gündeme geldiğinde kendiliğinden diğer bot hesaplarla ve gerçek kullanıcılar ile internette bir tartışma başlatabiliyor.
Oxford İnternet Enstitüsü’nden Profesör Phil Howard, bir hesabın bot olduğunu tespit etmenin birçok kullanıcı için zor olduğunu, ancak yine de bunu saptarken başvurulabilecek yöntemler bulunduğunu kaydediyor ve ekliyor: “Eğer karşınıza çıkan bir hesabın binlerce takipçisi var görünüyorsa ama kendisi sadece tek bir hesabı takip ediyorsa, bu muhtemelen bir bot hesaptır.”
Bot hesaplar, internetteki tartışmaları yönlendirmek isteyen otoriter rejimlerin de kullandığı bir araç. Ama demokrasilerde de politikacılar tartışmalı konularda kamuoyunu etkilemek veya seçimlerde oy kazanmak için bot hesaplara başvurabiliyor. Meksika ve Türkiye, bot hesapların yoğun bir şekilde kullanıldığı devletler arasında önde geliyor.
Demokrasi için tehlike mi?
Bot araştırmacısı Profesör Howard, “Şu ana kadar belli bir konuda kamuoyunun görüşünü ayrı bir yöne çevirmeyi başaran bot hesaplar tespit edemedik” diyor, ancak bot hesapların ortalığı karıştırmada veya otoriter bir rejim küresel bir konu bağlamında tartışılırken bu tartışmaların tamamen durdurulmasında etkin olduklarını kaydediyor. “Özellikle Rusya’da yanlış bilgi yaymak ve konuları bir anlamda bir sis perdesi ile örtmek için izlenen genel stratejinin önemli araçları bu bot hesaplar” şeklinde konuşan Howard, Suriye’deki iç savaşın başlangıcında da yurtdışındaki gazetecilerin ve kamuoyunun ülkede olup biten hakkında bilgi almasını engellemek isteyen Şam rejiminin bot hesaplar aracılığıyla interneti “#Syria” (“#Suriye”) etiketli tweetler ile doldurduğunu ve böylelikle internetin ülkedeki direniş için de bir bilgi kaynağı olmasının önüne geçtiğini anlatıyor.
Bot hesaplar demokrasi için bir tehlike mi? Gelecekte seçimleri bot hesapları daha üstün olan siyasi partiler mi kazanacak? Batı Virginia Üniversitesi’nden bilgisayar uzmanı Saiph Savage bu ve benzeri sorular karşısında soğukkanlılığını koruyor. “Kanımca toplum olarak ne tür bot hesapları kabul edip, hangilerini reddedeceğimiz konusunda belli normlar geliştireceğiz” diyen Savage, “Örneğin bir adayın, bot hesaplarından bir nevi bir ordu oluşturup seçim yarışına girdiği ortaya çıkarsa, toplum onu cezalandıracaktır. Ama seçmenleriyle daha iyi bir şekilde iletişime girmek amacıyla bot hesaplar kullanan adaylar ise, mükafatlandırılabilirler.”
‘Botivistler’ aracılığıyla angajman
Savage bu alandaki araştırmaları için, vatandaşları harekete geçirecek ve siyasi kampanyalara katılmalarını sağlayacak bot hesaplar programlamış. Bot ve aktivist kelimelerinden esinlenerek ‘botivist’ adını verdiği bu hesaplar, örneğin kitle kaynak ekseninde farklı görüşlerin tartışılmasını sağlayabiliyor veya yolsuzluktan yakınan kullanıcılar ile temasa geçip, yolsuzlukla mücadele için neler yapılabileceğini soruyor.
Bilgisayar uzmanı Savage’in şu ana kadarki tecrübeleri, birçok insanın muhattaplarının gerçek insan olmadığını bilmelerine rağmen işbirliği yaptıklarını gösteriyor. Savage, ‘botivistlerin’ gerçek insanmış gibi davranmamaları gerektiğine, internet ortamında bilmeden vakitlerini bir çeşit makineye adadıklarını fark eden insanların kendilerini kandırılmış hissedeceklerini söylüyor. Deutsche Welle Türkçe